Co to jest glutation? Właściwości, dawkowanie, przeciwwskazania.

Glutation jest związkiem chemicznym, która występuje naturalnie w organizmie i jest produkowany z 3 aminokwasów: glicyny, cysteiny i kwasu glutaminowego. Pełni niezwykle ważną rolę w zakresie utrzymania zdrowia, ponieważ ma silne działanie przeciwutleniające i chroni nasze komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Odpowiedni poziom glutationu w tkankach jest formą obrony organizmu przed wieloma chorobami, szczególnie tymi, które są skutkiem stresu oksydacyjnego, czyli nadmiaru wolnych rodników. W badaniach naukowych zauważono, że niski poziom glutationu w organizmie jest powiązany z wyższym ryzykiem nowotworów, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, czy zapalenia stawów. Co więcej, okazuje się, że pełni bardzo ważną rolę w zakresie utrzymaniu prawidłowej pracy układu odpornościowego. Czym jest glutation? Czy suplementacja glutationu jest zdrowa i jakie daje efekty? Na te pytania odpowiadamy w tym artykule.

Glutation – właściwości.

Glutation ma szereg istotnych funkcji w organizmie człowieka:

• Rola antyoksydacyjna – jest bardzo silnym przeciwutleniaczem i chroni komórki przed uszkodzeniami, które powoduje nadmiar wolnych rodników.
• Działanie detoksykujące – glutation chroni organizm przed toksycznymi substancjami, wspierając ich usuwanie.
• Wspieranie układu odpornościowego – glutation wpływa na takie komórki układu odpornościowego jak limfocyty i komórki NK.
• Działanie przeciwzapalne – glutation zmniejsza nasilenie stanu zapalnego w organizmie za sprawą m.in. zdolności do hamowania aktywacji cytokin prozapalnych.
• Ochrona przed procesami starzenia – działanie antyoksydacyjne glutationu może pomagać w zapobieżeniu zbyt szybkiego starzenia się m.in. skóry.
• Wspieranie osób aktywnych fizycznie – poprzez ochronę mięśni i zmniejszanie bólu mięśni po wysiłku.

Kiedy spada poziom glutationu w organizmie?

Zdolność organizmu do produkcji glutationu zależy przede wszystkim od diety, ponieważ niewystarczające spożycie substancji potrzebnych do jego produkcji:

• niewystarczające spożycie aminokwasów: glicyny, cysteiny i kwasu glutaminowego – może wystąpić u osób na diecie ze zbyt niską ilością białka,
• dieta uboga w siarkę, witaminę C, witaminę E, selen i cynk.

Do niedoborów glutationu może prowadzić również zwiększone zapotrzebowanie na tę substancję, wynikające z:

• przewlekłego stresu,
• bardzo wysokiej aktywności fizycznej,
• palenia papierosów,
• częstego spożycia alkoholu,
• narażenia na toksyczne substancje (np. zanieczyszczone powietrze).

Zauważa się, że wraz z wiekiem poziom glutationu w organizmie maleje, dlatego osoby starsze mają go mniej niż osoby młode.

W badaniach naukowych podkreśla się, że u osób cierpiących na poniższe choroby, poziom glutationu w organizmie jest obniżony:

• cukrzyca typu 2,
• choroba Alzheimera,
• choroba Parkinsona,
• zakażenie HIV,
• choroba nowotworowa,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• gruźlica.

Glutation jako silny antyoksydant.

W organizmie w wyniku wielu różnych procesów naturalnie powstają wolne rodniki, czyli cząsteczki z co najmniej jednym wolnym elektronem. Niekiedy jednak dochodzi do ich nadprodukcji, wynikającej nierzadko ze stresu, zanieczyszczeń powietrza, spożywania alkoholu, czy niezdrowej diety. Substancje antyoksydacyjne, czyli przeciwutleniające, mają za zadanie neutralizować taki nadmiar, co pomaga zachować zdrowie. Jednak w przypadku, gdy dochodzi do nadmiaru wolnych rodników i niewystarczającej neutralizacji – pojawia się w organizmie stan stresu oksydacyjnego. Ten stan jest nierzadko początkiem dla wielu różnych zaburzeń i chorób, dlatego w celu utrzymania zdrowia warto dążyć do ograniczania czynników zwiększających produkcję wolnych rodników i do zwiększania ilości antyoksydantów w organizmie.

Glutation jest jednym z najsilniejszych antyoksydantów w organizmie człowieka i poprzez swoje działanie przeciwutleniające, ma zdolność zmniejszania ryzyka wielu chorób, w tym chorób nowotworowych. Ponadto z uwagi na te właściwości zmniejszania ilości wolnych rodników, ma działanie przeciwstarzeniowe.

Glutation na lepszą odporność.

Układ odpornościowy składa się z wielu komórek i okazuje się, że na część z nich ma wpływ odpowiedni poziom glutationu w organizmie. Glutation wspiera namnażanie się limfocytów, a także pobudza aktywność komórek NK (ang. natural killers), co wpływa na lepszą obronę organizmu przed infekcjami.

Czy suplementacja glutationem zwiększa odporność?

W jednym z badań naukowych podawano uczestnikom suplement doustny z liposomalnym glutationem i wzrost poziomu glutationu w tkankach zauważono już po tygodniu. Wykazano również, że zastosowanie tej suplementacji przez 7 dni zwiększyło proliferację (namażanie się) limfocytów o 60%, a po 14 dniach zaobserwowano wzrost o 400% cytotoksyczności komórek NK, czyli zdolności do usuwania innych komórek.

Co ważne, komórki NK odpowiadają nie tylko za niszczenie komórek zainfekowanych np. wirusami, ale również komórek nowotworowych. Zatem zauważony efekt suplementacji może świadczyć o tym, że suplementy z liposomalnym glutationem pomagają w walce z infekcjami oraz w prewencji chorób nowotworowych.

Glutation zmniejsza stan zapalny.

W wyniku m.in. stresu, toksycznych substancji, czy nieprawidłowej diety w organizmie może pojawić się przewlekły stan zapalny. Jest to wysoce niebezpieczny stan dla organizmu, ponieważ nierzadko jest początkiem poważnych chorób – m.in. cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych, czy nowotworowych. Okazuje się, że glutation odpowiada za obniżanie stanu zapalnego poprzez zmniejszanie aktywacji cytokin prozapalnych, co bezpośrednio może wpływać na nasze zdrowie.

Zauważono, że gdy w organizmie rozwija się stan zapalny, to poziom glutationu naturalnie również wzrasta, aby go zniwelować. Tym samym zapewnia naszemu organizmowi możliwość złagodzenia stanu zapalnego i neutralizacji wolnych rodników przyczyniających się do uszkodzenia białek, tłuszczów i kwasów nukleinowych (DNA i RNA). W związku z tym w przypadku występujących chorób związanych ze stanem zapalnym, suplementacja glutationem może być rozważona w celu poprawy stanu zdrowia i złagodzenia przebiegu choroby.

Glutation dla osób aktywnych fizycznie.

Podczas aktywności fizycznej dochodzi do zwiększenia ilości wolnych rodników w mięśniach szkieletowych. Glutation jest jednym z pierwszych przeciwutleniaczy, który służy jako mechanizm neutralizujący te formy tlenu i przy umiarkowanej aktywności fizycznej zapasy glutationu zwykle skutecznie radzą sobie z tą neutralizacją. Jednak w przypadku długotrwałego lub intensywnego obciążenia organizmu wysiłkiem fizycznym, może dochodzić do znacznego obniżenia poziomu glutationu w komórkach. Taki stan w organizmie przekłada się na słabszą regenerację mięśni po wysiłku i niższą efektywność podczas treningu. Wykonano kilka badań, w których suplementacja glutationem i jego produktami ubocznymi, wykazały skuteczność w różnych aspektach związanych z treningiem:

• po wysiłku fizycznym zauważono mniejszy spadek glutationu w osoczu i hamowanie wzrostu kwasu mlekowego w mięśniach, a tym samym obniżenie zmęczenia mięśni po wysiłku,
• zaobserwowano również obniżenie zmęczenia mięśni oddechowych,
• wykazano także wyższą efektywność podczas treningu.

Warto rozważyć połączenie suplementacji glutationem z witaminą C, ponieważ w badaniach naukowych zauważono, że łączona suplementacja wykazuje efekty takie jak:

• zmniejszenie częstości akcji serca oraz emisji CO2 podczas wysiłku fizycznego o tej samej intensywności,
• lepsze dotlenienie mięśni szkieletowych i łagodzenie wzrostu niepożądanej formy glutationu – czyli disiarczku glutationu (utleniona forma glutationu – tzw. GSSG).

Oznacza to, że osoby aktywne fizycznie mogą odnieść korzystne efekty przy suplementacji glutationem, zarówno w obrębie poprawy kondycji, jak i mniejszego zmęczenia mięśni po wysiłku.

Glutation – suplement hamujący starzenie się.

Kontrola stresu oksydacyjnego przez glutation może prawdopodobnie określać losy normalnego starzenia się  – w szczególności z ograniczeniem rozwoju chorób neurodegeneracyjnych. Jego silne działanie przeciwutleniające wiąże się z ochroną przed procesem starzenia się.

Badania wykazują istotny związek starzenia się z obniżeniem poziomu glutationu w organizmie, w szczególności w układzie nerwowym. Starzenie się wiąże się z utratą neuronów, a tym samym ze spadkiem funkcji poznawczych. W szybszym postępowaniu i patogenezie schorzeń mózgu biorą udział wolne rodniki. Oddziaływuje na nie przede wszystkim układ, którego główną składową jest glutation.

Glutation pełni ważną rolę również w kwestii zdrowia skóry. Wraz z wiekiem organizm zaczyna produkować mniej kolagenu i elastyny, co przyczynia się do spadku jędrności skóry i zmarszczek. W badaniach wskazuje się na pozytywny wpływ suplementowania glutationu na spłycenie zmarszczek i tendencję do zwiększonej elastyczności skóry, dzięki jego działaniu na stymulację naprawy uszkodzonych komórek skóry.

Glutation może wpływać także na pigmentację skóry. Podczas produkcji melaniny – pigmentu skóry, glutation wpływa na zahamowanie niezbędnych w tym procesie enzymów. Jest to istotne z tego względu, że hiperpigmentacja, która spowodowana jest nadmierną ekspozycją na promienie UV, prowadzi do powstawania wolnych rodników w organizmie przyczyniając się do stanu zapalnego i szybszego starzenia się skóry. Z tego powodu glutation nazywany jest ‘środkiem wybielającym skórę’.

Glutation wchodzi w interakcję z dopachinonem i przekształca się w inną formę, co powoduje produkcję feomelaniny (jasnego pigmentu). W rezultacie zwiększenie poziomu glutationu może spowodować zmniejszenie ciemnego pigmentu i zwiększenie jasnego pigmentu, co skutkuje rozjaśnieniem koloru skóry. Takie działanie glutationu oznacza jego korzystny wpływ w zapobieganiu zbyt szybkim procesom starzenia się skóry.

Jaki suplement z glutationem wybrać? Glutation liposomalny i nieliposomalny – różnice.

Na rynku istnieją suplementy z glutationem nieliposomalnym i liposomalnym – jaka jest między nimi różnica? Liposomalny jest formą, w której cząsteczki glutationu są otoczone liposomami, tzw. formą lipidową, co sprawia, że jego wchłanialność i stabilność jest wysoka. Według badań naukowych korzyści ze stosowania liposomalnego glutationu są wyższe, niż przy stosowaniu jego nieliposomalnej formy.

W badaniu, które porównywało stężenie glutationu we krwi po suplementacji liposomalną formą, wzrost tej substancji w tkankach uczestników zauważono już po tygodniu. Ponadto nie zauważono objawów niepożądanych przy stosowaniu liposomalnego glutationu.

Glutation zredukowany – co to znaczy?

W  suplementach diety dostępny jest wyłącznie glutation zredukowany – jest to forma, która może aktywnie działać w procesie neutralizacji wolnych rodników. Z kolei w organizmie występuje poza tą formą także forma utleniona, czyli taka, która już została utleniona, czyli już zneutralizowała wolne rodniki. Stosunek ilości zredukowanego glutationu do utlenionej formy w organizmie świadczy o poziomie stresu oksydacyjnego. Wysoki poziom zredukowanego glutationu w tkankach to korzystny stan dla naszego zdrowia.

Czy glutation i l-glutation to to samo?

Zwykle l-glutation nazywany jest po prostu glutationem. Litera l w tym nazewnictwie oznacza L izomer glutationu, czyli najczęściej występujący izomer tego związku chemicznego.

Suplementacja glutationem – dawkowanie.

W przypadku liposomalnego glutationu, który ma wysoką biodostępność, zaleca się zwykle dawkowanie od 100 do 300 mg dziennie.

W przypadku nieliposomalnego glutationu zazwyczaj stosuje się większe dawki by uzyskać efekt – od 250 mg do 1000 mg dziennie.

Przed rozpoczęciem suplementacji warto zapoznać się z zaleceniami producenta opisanymi na etykiecie produktu.

Skutki uboczne suplementacji glutationem.

Objawy niepożądane przy suplementacji glutationem są bardzo rzadkie. Jeśli jednak po rozpoczęciu przyjmowania tego suplementu zauważa się poniższe symptomy, warto rozważyć odstawienie glutationu lub zwrócenie uwagi na to, czy nie przyjmujemy za wysokiej dawki:

• dolegliwości żołądkowo-jelitowe – bóle brzucha, mdłości, biegunki,
• reakcje alergiczne – takie jak wysypka, swędzenie,
• zmiany poziomu cukru we krwi – szczególnie u osób z cukrzycą lub stosujących doustne leki przeciwcukrzycowe,
• bóle głowy, zawroty głowy, zmęczenie, zaburzenia snu.

 

Podsumowując, glutation jest substancją naturalnie produkowaną przez organizm człowieka, ale w ostatnich latach pojawiło się wiele badań naukowych o zaletach wynikających z dodatkowej suplementacji tym składnikiem. Szczególnie korzystne może być zastosowanie tej suplementacji u osób wysoce aktywnych fizycznie, dbających o młody wygląd skóry, chcących zwiększyć odporność, czy ogólnie zadbać o swoje zdrowie.

Bibliografia.

1. Forman HJ, Zhang H, Rinna A. Glutathione: overview of its protective roles, measurement, and biosynthesis. Mol Aspects Med. 2009;30(1-2):1-12. doi:10.1016/j.mam.2008.08.006
2. Cai J, Chen Y, Seth S, Furukawa S, Compans RW, Jones DP. Inhibition of influenza infection by glutathione. Free Radic Biol Med. 2003;34(7):928-936. doi:10.1016/s0891-5849(03)00023-6
3. Richie JP Jr, Nichenametla S, Neidig W, et al. Randomized controlled trial of oral glutathione supplementation on body stores of glutathione. Eur J Nutr. 2015;54(2):251-263. doi:10.1007/s00394-014-0706-z
4. Garrett Teskey, Rachel Abrahem, Ruoqiong Cao, Karo Gyurjian, Hicret Islamoglu, Mariana Lucero, Andrew Martinez, Erik Paredes, Oscar Salaiz, Brittanie Robinson, Vishwanath Venketaraman. Chapter Five – Glutathione as a Marker for Human Disease. Editor(s): Gregory S. Makowski, Advances in Clinical Chemistry. Volume 87, 2018, Pages 141-159, https://doi.org/10.1016/bs.acc.2018.07.004.
5. Sinha, R., Sinha, I., Calcagnotto, A. et al. Oral supplementation with liposomal glutathione elevates body stores of glutathione and markers of immune function. Eur J Clin Nutr 72, 105–111 (2018). https://doi.org/10.1038/ejcn.2017.132
6. Lee E, Park HY, Kim SW, Kim J, Lim K. Vitamin C and glutathione supplementation: a review of their additive effects on exercise performance. Phys Act Nutr. 2023 Sep;27(3):36-43. doi: 10.20463/pan.2023.0027. Epub 2023 Sep 30.
7. Iskusnykh, I.Y.; Zakharova, A.A.; Pathak, D. Glutathione in Brain Disorders and Aging. Molecules 2022, 27, 324. https://doi.org/10.3390/molecules27010324
8. Weschawalit S, Thongthip S, Phutrakool P, Asawanonda P. Glutathione and its antiaging and antimelanogenic effects. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2017 Apr 27;10:147-153. doi: 10.2147/CCID.S128339. PMID: 28490897; PMCID: PMC5413479.
9. Sitohang IBS, Ninditya S. Systemic Glutathione as a Skin-Whitening Agent in Adult. Dermatol Res Pract. 2020 Apr 24;2020:8547960. doi: 10.1155/2020/8547960. PMID: 32373172; PMCID: PMC7196133.
10. Dilokthornsakul W, Dhippayom T, Dilokthornsakul P. The clinical effect of glutathione on skin color and other related skin conditions: A systematic review. J Cosmet Dermatol. 2019 Jun;18(3):728-737. doi: 10.1111/jocd.12910. Epub 2019 Mar 20. PMID: 30895708.

Grucza, Krzysztof et al., 2019. Effects of Supplementation with Glutathione and its Precursors on Athlete Performance. Biomedical Journal of Scientific and Technical Research. 2019. Vol. 12, p. 9434–9441. DOI 10.26717/BJSTR.201